TƯ VẤN 
Nhiều người thường lầm tưởng rằng quá trình niềng răng đã thành công và kết thúc khi tháo mắc cài chỉnh nha. Tuy nhiên, sau khi tháo mắc cài, bệnh nhân còn phải đeo một loại khí cụ khác, thường được gọi là khí cụ duy trì sau niềng răng trong một khoảng thời gian nhất định. Bài viết dưới đây sẽ đi sâu vào tìm hiểu về các loại khí cụ duy trì phổ biến, tác dụng của khí cụ duy trì sau niềng răng, giúp bạn hiểu rõ tầm quan trọng của việc sử dụng nó để giữ gìn nụ cười đẹp sau quá trình chỉnh nha.
Khí cụ duy trì sau niềng răng là gì?
Khí cụ duy trì sau niềng răng (hay còn gọi là hàm duy trì) là một loại khí cụ được sử dụng sau khi quá trình niềng răng kết thúc (tháo dây cung và mắc cài). Chức năng chính của hàm duy trì là giúp ổn định vị trí răng, hạn chế tình trạng xô lệch sau khi niềng. Cũng như khay niềng, hàm duy trì được thiết kế riêng cho từng người dựa trên kích thước và khuôn răng. Nhờ vậy, hàm duy trì có thể ôm sát vào răng, đảm bảo giữ cho chân răng không bị di chuyển khi ăn uống hoặc do tác động khác.
Các loại khí cụ duy trì sau niềng răng
Có ba loại khí cụ duy trì sau niềng răng. Dựa vào tình trạng răng và mong muốn của khách hàng, bác sĩ sẽ chỉ định loại hàm phù hợp nhất. Các loại hàm duy trì đó là:
Hàm duy trì cố định kim loại
Cấu tạo của hàm duy trì cố định bao gồm dây thép với nhiều kích cỡ và hình dạng (thẳng, xoắn), được cố định ở mặt sau của các răng cửa trước (răng 1, 2, 3) bằng composite.
Hàm duy trì cố định kim loại được đánh giá là khá phù hợp cho các trường hợp niềng răng phải nhổ răng. Do được gắn cố định bằng chất liệu chuyên dụng, bệnh nhân không thể tự tháo lắp tại nhà mà cần phải nhờ đến sự hỗ trợ của bác sĩ.
Ưu điểm
- Với kiểu dáng gắn vào mặt trong, hàm duy trì cho phép bạn giao tiếp tự nhiên và thoải mái, đồng thời đảm bảo tính thẩm mỹ cao, góp phần tạo nên nụ cười tự tin và rạng rỡ, giúp bạn giao tiếp hiệu quả hơn.
- Tính hiệu quả: Với việc sử dụng các nguyên liệu kim loại và kết cấu cố định trên răng, hàm duy trì có khả năng chịu lực và tác động ổn định cao, giúp đảm bảo răng được cố định một cách chắc chắn hơn.
- Khi được cố định trên răng suốt 24/24, điều này giúp tối ưu hóa quá trình “gắn kết” giữa răng và nướu. Do đó, thời gian cần đeo hàm cố định được rút ngắn đi.
- Không ảnh hưởng đến khả năng phát âm. Hàm có độ bền cao và chi phí thấp.
Nhược điểm
- Trong quá trình ăn nhai hàng ngày, thức ăn thừa và mảng bám có thể dễ dàng kẹt lại ở phần dây thép.
- Vấn đề vệ sinh răng miệng yêu cầu sự cẩn thận và tốn nhiều thời gian hơn để đảm bảo vệ sinh răng miệng hiệu quả, từ đó phòng tránh sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.
- Việc chải răng quá mạnh hoặc sử dụng răng để nhai, cắn xé thực phẩm quá cứng có thể dẫn đến nguy cơ bung hàm. Điều này sẽ tốn thời gian của bạn khi phải đến gặp bác sĩ để giải quyết vấn đề.
- Khi vừa đeo hàm duy trì, bạn có thể cảm thấy một chút cộm và khó chịu do sự tiếp xúc với bề mặt trong của răng. Tuy nhiên, sau 5 – 7 ngày đầu tiên, bạn sẽ thích nghi và không còn cảm giác này nữa.
Hàm duy trì tháo lắp kim loại
Hàm duy trì tháo lắp kim loại cũng được làm từ thép không gỉ và được thiết kế để tháo lắp một cách tiện lợi. Nó được sử dụng để cố định giữa vị trí răng số 3 và 4, ngăn chặn răng dịch chuyển.
Ưu điểm
- Nhờ kết cấu vững chắc và ổn định cao, dây cung kim loại giúp áp dụng lực điều chỉnh lên răng một cách chính xác và hiệu quả, từ đó đem lại hiệu quả chỉnh nha nhanh chóng và đúng theo kế hoạch điều trị đã đề ra.
- Hàm có độ bền cao, ít bị hư hỏng và không cần thay mới thường xuyên.
- Việc tháo lắp dễ dàng giúp cho việc ăn uống và vệ sinh răng hàng ngày trở nên thuận tiện hơn.
- Bạn cũng có thể tạm thời gỡ bỏ hàm để duy trì vẻ thẩm mỹ trong những cuộc gặp gỡ quan trọng.
Nhược điểm
- Tính thẩm mỹ không được đánh giá cao vì khi nói cười, phần thanh kim loại sẽ lộ rõ ra bên ngoài.
- Có thể gây vướng víu và khó chịu khi mới bắt đầu sử dụng.
- Có một số trường hợp có thể gây ra phản ứng kích ứng cho những người có cơ địa nhạy cảm.
- Vì yếu tố thẩm mỹ, nhiều người thường chỉ đeo hàm vào ban đêm. Do đó, thời gian cần thiết để đảm bảo sự ổn định cho răng và xương hàm cũng sẽ kéo dài hơn.
Hàm duy trì tháo lắp làm bằng nhựa trong suốt
Hàm duy trì tháo lắp nhựa hiện là loại hàm duy trì được ưa chuộng nhất, được làm từ nhựa trong suốt và an toàn cho người dùng. Khi lựa chọn phương pháp này, bạn sẽ được lấy dấu răng để làm khay riêng cho mình. Do đó, khay duy trì sẽ ôm sát răng hiện tại của bạn.
Ưu điểm
- Hàm duy trì trong suốt ôm sát trọn thân răng khi đeo vào, rất khó nhận thấy, do đó giữ được tính thẩm mỹ cao khi sử dụng.
- Không gây cảm giác cộm vướng, không gây cọ xát và không làm tổn thương đến mô mềm trong khoang miệng.
- Chất liệu chế tác từ nhựa cao cấp đảm bảo an toàn và lành tính, không gây ra bất kỳ phản ứng dị ứng nào.
- Việc tháo lắp dễ dàng giúp tăng sự thuận tiện khi ăn uống. Ngoài ra, việc vệ sinh răng miệng cũng trở nên dễ dàng hơn.
Nhược điểm
- Hàm có thể dễ bị biến dạng nếu thường xuyên ăn uống hoặc tiếp xúc với nhiệt độ cao.
- Nếu không vệ sinh răng miệng và hàm sạch sẽ hằng ngày, hàm có thể bị ố vàng, ngả màu, trông mất thẩm mỹ.
- Để đạt được kết quả điều trị tốt, việc tuân thủ đúng thời gian đeo hàm là rất quan trọng.
Khí cụ duy trì sau niềng răng có tác dụng gì?
Khí cụ duy trì sau niềng răng đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn nụ cười đẹp và sức khỏe răng miệng sau khi niềng răng.
Tác dụng chính của khí cụ duy trì bao gồm:
- Ngăn ngừa răng khấp khểnh: Răng khấp khểnh là nguyên nhân phổ biến khiến nhiều người tìm đến niềng răng. Khí cụ duy trì giúp ngăn ngừa tình trạng răng khấp khểnh quay trở lại, đảm bảo kết quả niềng răng lâu dài.
- Duy trì khớp cắn chính xác: Niềng răng không chỉ giúp cải thiện thẩm mỹ mà còn giúp điều chỉnh khớp cắn, đảm bảo chức năng ăn nhai tốt hơn. Khí cụ duy trì giúp duy trì khớp cắn chính xác sau khi niềng, tránh các vấn đề về khớp thái dương hàm, mòn răng.
- Tăng cường sức khỏe răng miệng: Răng khấp khểnh và sai khớp cắn có thể dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe răng miệng như sâu răng, viêm nướu và bệnh nha chu. Khí cụ duy trì giúp giữ cho răng ở vị trí chính xác, tạo điều kiện vệ sinh răng miệng dễ dàng hơn, từ đó ngăn ngừa các bệnh lý về răng miệng.
- Tiết kiệm chi phí điều trị: Niềng răng là một quá trình tốn kém. Việc sử dụng khí cụ duy trì đúng cách sẽ giúp bạn duy trì kết quả niềng răng lâu dài, tránh phải niềng lại, tiết kiệm chi phí cho các đợt điều trị nha khoa sau này.
Ngoài những tác dụng chính được đề cập trước đó, khí cụ duy trì còn mang lại nhiều lợi ích khác cho người sử dụng:
- Giữ răng chắc khỏe, hạn chế sâu răng, hôi miệng: Nhờ cố định vị trí răng, khí cụ duy trì giúp giảm thiểu tình trạng thức ăn bám dính, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vệ sinh răng miệng, từ đó ngăn ngừa sâu răng và hôi miệng hiệu quả.
- Giúp việc vệ sinh răng miệng dễ dàng hơn: Khí cụ duy trì có thể tháo lắp dễ dàng, giúp bạn vệ sinh răng miệng một cách toàn diện và hiệu quả hơn, loại bỏ thức ăn thừa và mảng bám ở những khu vực khó tiếp cận.
- Nâng cao sự tự tin trong giao tiếp: Một hàm răng đều đặn, thẩm mỹ sẽ giúp bạn tự tin hơn khi giao tiếp, tạo ấn tượng tốt đẹp với người đối diện.
Như vậy, nếu sau khi tháo niềng răng mà không đeo hàm duy trì ngay sau đó, có nguy cơ cao rằng các răng sẽ dễ dàng trở về vị trí ban đầu. Điều này có nghĩa là công sức và chi phí bạn đã bỏ ra sẽ không hiệu quả và bạn có thể phải bắt đầu lại quá trình niềng răng thẩm mỹ từ đầu.
Vì sao phải đeo khí cụ duy trì sau niềng răng?
Thời điểm sau khi niềng răng, thông thường răng sẽ chịu áp lực từ mô mềm trong quá trình niềng và xương cùng răng cũng chưa kịp thích nghi với sự thay đổi.
Sau quá trình chịu lực siết chỉnh nha, cả răng và xương hàm đều còn trong giai đoạn nhạy cảm và yếu hơn so với bình thường. Lúc này, răng vẫn chưa hoàn toàn ổn định trong xương ổ răng. Thêm vào đó, bệnh nhân cần phải ăn uống, khiến cho các răng và khớp cắn phải hoạt động nhiều, răng dễ có xu hướng di chuyển về vị trí ban đầu.
Do đó, việc đeo khí duy trì sau niềng răng giúp ổn định và ngăn chặn sự di chuyển lệch của các răng sau khi điều chỉnh, đảm bảo kết quả niềng răng. Hàm duy trì giúp răng không bị xô lệch hay sai lệch và duy trì chiều răng cho đến khi xương, răng và nướu thích nghi hoàn toàn với sự thay đổi về vị trí của răng. Tóm lại, đeo hàm duy trì là bước quan trọng cuối cùng để có được một hàm răng đẹp và ổn định.
Một số điều cần chú ý khi sử dụng khí cụ duy trì sau niềng răng
Việc đeo khí duy trì sau niềng răng cũng tương tự như đeo mắc cài niềng răng, đòi hỏi sự cẩn trọng trong việc vệ sinh và thói quen ăn uống hàng ngày. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng dành cho những ai đang trong giai đoạn sử dụng hàm duy trì:
Vệ sinh răng miệng
Vấn đề vệ sinh răng luôn luôn là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe của hàm răng. Cho nên, dù trong thời gian đeo niềng răng hay đeo hàm chỉnh nha, bạn cũng nên duy trì các thói quen vệ sinh răng thật sạch sẽ.
Những ngày đầu khi đeo khí cụ duy trì sau chỉnh nha, đôi khi bạn sẽ cảm thấy cộm và khó chịu; việc vệ sinh cũng cần được chú ý:
- Đối với hàm duy trì cố định: bạn nên sử dụng chỉ nha khoa, máy tăm nước và đánh răng kỹ lưỡng. Do hàm duy trì được gắn bên trong, nên đôi khi thức ăn bị mắc kẹt mà bạn không nhận ra, dẫn đến nguy cơ sâu răng và viêm nha chu.
- Đối với hàm duy trì tháo lắp: Hàm tháo lắp kim loại có thể được tháo ra khi ăn, nên khi vệ sinh bạn chỉ cần dùng bàn chải và vệ sinh nhẹ nhàng trước khi đeo lại. Đối với hàm duy trì nhựa, cần chú ý không ngâm khay trong nước nóng hoặc các dung dịch tẩy rửa. Khi chải khay, hãy sử dụng lực nhẹ nhàng để tránh làm hư hại hoặc gãy khay.
Chế độ ăn uống lành mạnh
Trong tuần đầu tiên khi đeo khí cụ duy trì sau niềng răng, khu vực trong khoang miệng chưa kịp thích nghi với ‘bộ linh kiện’ mới, làm cho việc ăn nhai trở nên bất tiện. Đồng thời, những ngày đầu sau khi tháo niềng rất quan trọng vì răng có khả năng dịch chuyển cao. Vì vậy, bạn nên ăn các thức ăn mềm, lỏng như súp, cháo và uống sinh tố để đảm bảo dinh dưỡng.
Nên hạn chế tiêu thụ các thực phẩm dai, cứng vì chúng có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe răng miệng, dẫn đến tình trạng răng lung lay và dễ dàng dịch chuyển về vị trí ban đầu.
Tái khám đúng theo lịch hẹn
Việc tái khám trong giai đoạn duy trì sẽ không thường xuyên như khi đang điều trị. Tuy nhiên, đúng hẹn tái khám vẫn rất quan trọng. Vài tháng sau khi tháo niềng, bạn sẽ cần đến phòng khám để kiểm tra răng. Nếu có bất thường hoặc vấn đề cần giải quyết, bác sĩ sẽ xử lý cho bạn trong buổi hẹn đó. Sau đó, bạn chỉ cần tái khám ít hơn hoặc chỉ đến khi có vấn đề phát sinh.
Tuân thủ đúng thời gian đeo hàm
Việc tuân thủ thời gian đeo hàm theo hướng dẫn đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả của quá trình chỉnh nha, như đã đề cập ở phần trước. Do đó, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định về thời gian đeo hàm. Đối với loại hàm tháo lắp, bác sĩ thường khuyến nghị đeo hàm cả ngày, chỉ tháo ra khi ăn uống và vệ sinh răng miệng. Sau khi đạt được hiệu quả chỉnh nha mong muốn, bác sĩ sẽ tháo bỏ hàm cố định trên răng theo đúng thời điểm thích hợp.
Thực hiện đúng cách sử dụng hàm duy trì
Mặc dù hàm duy trì dễ sử dụng và bạn sẽ nhận được hướng dẫn chi tiết từ bác sĩ, một số thói quen hàng ngày có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình này. Để sử dụng hàm duy trì một cách chính xác, hãy lưu ý các điểm sau đây:
- Chỉ nên tháo hàm khi cần thiết, không nên giữ quá lâu.
- Bảo quản hàm trong hộp chuyên dụng khi không sử dụng để tránh thất lạc.
- Lưu ý không dùng lực quá mạnh khi vệ sinh hàm duy trì để tránh làm biến dạng.
- Tránh để bàn chải đánh răng ở những nơi có nhiệt độ cao hoặc rửa bàn chải bằng nước nóng.
- Nếu hàm giả bị hỏng hoặc mất, vui lòng thông báo cho bác sĩ ngay để được cung cấp hàm mới.
Những câu hỏi thường gặp
Đeo khí cụ duy trì sau niềng răng trong thời gian bao lâu?
Thời gian đeo hàm duy trì sau khi niềng răng là vấn đề được nhiều người quan tâm. Thời gian này sẽ phụ thuộc vào loại hàm duy trì và tình trạng răng miệng của mỗi người, do nha sĩ quyết định.
Thời gian đeo khí cụ duy trì tháo lắp
Sau khi niềng răng, hầu hết bệnh nhân sẽ được cấp một bộ hàm duy trì trong suốt để đảm bảo kết quả tốt nhất:
- Trong 3 – 6 tháng đầu: Đeo hàm duy trì ít nhất 22 giờ mỗi ngày, tháo ra khi ăn uống hoặc vệ sinh răng miệng. Bác sĩ sẽ theo dõi và sau đó chỉ định đeo hàm vào ban đêm.
- Trong 2 năm đầu: Sau khi đeo hàm toàn thời gian một thời gian, bạn chỉ cần đeo khi đi ngủ.
- Từ năm thứ 3 trở đi: Thời gian đeo hàm duy trì sẽ giảm dần. Bạn có thể bỏ qua 1 hoặc 2 đêm không đeo hàm, nhưng nên cố gắng đeo chúng mỗi đêm để duy trì kết quả đã đạt được.
Khi không sử dụng, bạn nên bảo quản hàm duy trì tháo lắp trong hộp đựng để giữ gìn và bảo vệ. Tránh để hàm duy trì tiếp xúc với nguồn nhiệt và nhớ vệ sinh chúng hàng ngày. Đeo hàm duy trì đúng cách là rất quan trọng, và bạn chỉ nên uống nước trong thời gian đeo hàm. Tránh uống đồ uống có đường vì chúng có thể mắc kẹt giữa khay niềng và răng, dẫn đến tình trạng sâu răng.
Thời gian đeo khí cụ duy trì cố định
Khí cụ duy trì cố định đeo trong bao lâu? Ở một số trường hợp, bác sĩ chỉnh nha có thể lắp một loại hàm duy trì cố định ở phía sau các răng. Bạn sẽ phải đeo hàm duy trì này mọi lúc, kể cả khi ăn và vệ sinh răng miệng. Loại hàm duy trì này chỉ có thể được tháo ra bởi bác sĩ, và sau khi tháo, bệnh nhân sẽ được chỉ định đeo hàm duy trì tháo rời vào ban đêm. Một số người sẽ phải đeo hàm duy trì cố định ít nhất là 10 năm. Nhiều bác sĩ nha khoa khuyên rằng nên đeo hàm duy trì bán thời gian cho đến suốt đời.
So với hàm duy trì tháo lắp, hàm duy trì cố định dễ chăm sóc hơn. Tất cả những gì bạn cần làm khi đeo loại hàm này là chải răng đều đặn và sử dụng chỉ nha khoa thường xuyên. Chải kẽ răng cũng có thể giúp bạn loại bỏ hoàn toàn mảng bám và cao răng. Tốt nhất, bạn nên thăm khám định kỳ với bác sĩ chỉnh nha để đảm bảo hàm duy trì không gây sâu răng, không có vi khuẩn tích tụ và không cần phải tháo ra.
Tại sao đeo khí cụ duy trì vẫn bị chạy răng?
Răng bị di chuyển hay bị chạy khi đeo hàm duy trì là tình trạng răng di chuyển sang vị trí khác hoặc quay về vị trí ban đầu sau khi kết thúc liệu trình chỉnh nha. Nếu khách hàng không phát hiện và xử lý kịp thời, tình trạng răng “chạy” và sai khớp cắn có thể trở nên tệ hơn so với trước khi thực hiện chỉnh nha bằng phương pháp niềng răng.
Các nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng răng di chuyển mặc dù đeo hàm duy trì bao gồm:
- Thiết kế hàm duy trì không phù hợp: Mỗi người có kích thước và hình dạng cung hàm khác nhau. Vì vậy, thiết kế của hàm duy trì cần phải được điều chỉnh phù hợp với những yếu tố này để tạo ra lực siết răng mạnh mẽ, giúp định hình cung hàm.
- Sử dụng hàm duy trì không đúng cách: Hiện nay có hai loại hàm duy trì là hàm tháo lắp và hàm cố định. Đa phần khách hàng thường lựa chọn hàm tháo lắp để có thể tháo ra theo nhu cầu của họ. Tuy nhiên, việc này thường dẫn đến tình trạng răng bị chạy khi đeo hàm duy trì. Để đạt hiệu quả chỉnh nha như mong muốn, trong giai đoạn ban đầu, bạn nên đeo hàm duy trì liên tục để sau đó có thể giảm dần thời gian sử dụng khi khuôn hàm đã ổn định.
- Chỉnh nha không đúng kỹ thuật: Quá trình niềng răng là phức tạp và kéo dài, yêu cầu bác sĩ có chuyên môn sâu về chỉnh nha và cấu trúc răng hàm mặt của bệnh nhân, cùng kinh nghiệm lâm sàng để lập kế hoạch điều trị chi tiết. Nếu bác sĩ thiếu kinh nghiệm, việc điều chỉnh lực siết răng quá mạnh hoặc quá yếu có thể dẫn đến răng dịch chuyển không đúng và khiến tình trạng răng bị chạy về vị trí ban đầu sau khi kết thúc liệu trình niềng răng, mặc dù đã sử dụng hàm duy trì đầy đủ.
Có cần phải đeo hàm duy trì cả đời không?
Thời gian đeo khay duy trì sẽ khác nhau tuỳ vào từng cơ địa và tình trạng răng của mỗi người. Ít khi có trường hợp phải đeo hàm suốt đời. Đối với những người có cấu trúc răng chắc khỏe và niềng răng bình thường, thường cần đeo hàm duy trì từ 6 đến 12 tháng. Tuy nhiên, đối với những người có xương hàm yếu và cấu trúc răng không ổn định, thời gian đeo hàm có thể kéo dài hơn.
Đeo khí cụ duy trì sau chỉnh nha có đau không?
Cũng tương tự như niềng răng, trong những ngày đầu khi đeo khí cụ duy trì sau niềng răng, bạn có thể cảm thấy đau đớn và khó chịu một chút. Tuy nhiên, cảm giác này sẽ mau chóng qua đi khi răng và hàm thích nghi với sự tồn tại của khay duy trì này.
Trong thực tế, việc đeo hàm duy trì không gây đau nhức hoặc khó chịu như khi đang điều trị chỉnh nha vì chúng ta đã quen với quá trình niềng răng kéo dài. Vì vậy, bạn không cần lo lắng khi bác sĩ đề xuất bạn đeo khí cụ duy trì sau chỉnh nha.
Trong thời gian đeo hàm duy trì, bạn nên ăn thực phẩm mềm và tránh các loại đồ ăn quá dai, quá cứng, quá nóng hoặc quá lạnh. Đặc biệt, bạn cần vệ sinh răng miệng thật sạch mỗi ngày để phòng tránh các vấn đề như sâu răng, viêm nướu và mảng bám.
Khí cụ duy trì sau niềng răng có tác dụng là giúp răng và xương hàm dần dần thích ứng với môi trường cũng như lực nhai. Vậy nên, để hàm răng chắc khỏe như ý, các bạn đừng bỏ qua khí cụ quan trọng này nhé!
