TƯ VẤN 
Khi trẻ nhỏ bắt đầu phát triển và tiến vào giai đoạn thay đổi của sự phát triển nha khoa, việc thay răng sữa bằng răng vĩnh viễn trở thành một phần quan trọng của quá trình này. Thứ tự thay răng sữa ở trẻ em không chỉ là một quy trình tự nhiên, mà còn mang trong mình sự ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng và cả tầm quan trọng của việc duy trì một nụ cười khỏe mạnh và đẹp đẽ trong tương lai. Để hiểu rõ hơn về quá trình này và tầm quan trọng của việc chăm sóc răng miệng từ khi còn nhỏ, chúng ta cùng tìm hiểu về thứ tự thay răng sữa ở trẻ em như thế nào qua bài viết dưới đây:
Thay răng sữa ở trẻ em là gì?
Việc thay thế răng sữa ở trẻ em là một giai đoạn quan trọng khi răng bắt đầu lỏng lẻo và rụng đi, để tạo đường cho răng vĩnh viễn mới mọc thay thế. Quá trình này không chỉ là một phần quan trọng trong sự phát triển của trẻ mà còn đánh dấu bước chuyển mình trong quá trình trưởng thành của họ.
Răng đóng vai trò quan trọng trong việc trẻ cắn và nhai đa dạng các loại thực phẩm, hỗ trợ quá trình tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả. Ngoài ra, chúng cũng đóng vai trò trong việc phát triển xương hàm và góp phần quan trọng trong quá trình giao tiếp và học ngoại ngữ, đặc biệt là khi phát âm những từ khó. Không chỉ vậy, răng còn có vai trò thẩm mỹ, giúp khuôn mặt cân đối và tạo nên nụ cười duyên dáng.
Quá trình hình thành răng bắt đầu từ trước khi chúng ta sinh ra, tuy nhiên, chúng không thể nhìn thấy được vì đang phát triển ẩn trong xương hàm, dưới lớp nướu. Khi đạt khoảng 6 tháng tuổi, những chiếc răng sữa đầu tiên bắt đầu mọc ra.
Các răng sữa đầu tiên thường rụng theo thứ tự như sau: trước hết là hai chiếc răng cửa giữa ở hàm dưới và hai chiếc răng cửa giữa ở hàm trên, sau đó là các răng cửa bên, răng cối sữa đầu tiên, răng nanh và răng cối sữa thứ hai.
Thường thì, răng sữa không rụng cho đến khi trẻ bắt đầu phát triển răng vĩnh viễn. Tuy nhiên, nếu trẻ mất răng sữa sớm do sâu răng hoặc tai nạn, điều này có thể gây ra sự lệch lạc và không đúng hướng khi răng vĩnh viễn bắt đầu mọc, tạo điều kiện cho các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe răng miệng.
Xem thêm: Nguyên nhân nào dẫn đến răng sữa bị sâu? Cách phòng ngừa và điều trị như thế nào?
Trẻ em lên mấy tuổi thì bắt đầu thay răng sữa
Vào khoảng 6 tuổi, chiếc răng sữa đầu tiên thường sẽ bắt đầu lung lay, chuẩn bị cho việc rụng. Đồng thời, răng vĩnh viễn tương ứng dưới nướu cũng sẽ bắt đầu nảy mọc. Thường thì, quá trình rụng răng sẽ diễn ra theo thứ tự tương tự như khi chúng mới mọc, với răng cửa thường là chiếc đầu tiên rụng.
Tuy nhiên, quá trình rụng răng sữa và mọc răng vĩnh viễn thường diễn ra chậm hơn. Trong độ tuổi từ 6 đến 11 tuổi, các chiếc răng sữa sẽ dần được thay thế bằng các chiếc răng vĩnh viễn. Trong cung răng, tổng cộng có 20 chiếc răng sữa nhưng lại có tới 32 chiếc răng vĩnh viễn. Những chiếc răng vĩnh viễn thường bắt đầu mọc từ phía sau của cung răng, thường vào khoảng 6-7 tuổi. Điều đặc biệt là những chiếc răng này không thể thay thế nếu chúng bị mất hoặc nhổ đi.
Nhìn chung, quá trình rụng răng sữa bắt đầu khi trẻ đạt đến 6 tuổi, thường bắt đầu với răng cửa giữa ở cả hàm trên và hàm dưới. Trong năm tiếp theo, các răng cửa bên (răng ở hai bên răng cửa) sẽ kế tiếp lung lay và rụng đi. Các răng nanh ở hàm dưới và răng hàm trên thứ nhất thường sẽ rụng vào khoảng 10 tuổi. Các răng hàm thứ nhất ở hàm dưới sẽ rụng sau đó một năm. Cuối cùng, răng hàm thứ hai ở cả hàm trên và hàm dưới cùng với răng nanh ở hàm trên sẽ thường rụng khi trẻ đạt đến 11-12 tuổi. Khi trẻ bước vào tuổi dậy thì, tất cả các răng sữa sẽ đã rụng hết và nhường chỗ cho răng vĩnh viễn thay thế.
Quá trình này có thể bắt đầu sớm hoặc muộn hơn ở một số người. Khi các răng sữa rụng, thường sẽ mất khoảng 3 tháng cho các răng vĩnh viễn mới mọc lên. Tuy nhiên, nếu không thấy răng vĩnh viễn mọc sau thời gian này, bạn nên đưa con đến bác sĩ chỉnh nha để được kiểm tra và tư vấn. Có trường hợp, con bạn có thể thiếu răng, thường là những chiếc răng cửa bên, nằm ngay cạnh răng cửa. Bằng cách sử dụng chụp X-quang, bác sĩ có thể xác định xem con bạn có bị thiếu răng hay không, hoặc nếu có bất kỳ răng nào khác đang ngăn cản răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí.
Thứ tự thay răng sữa ở trẻ em như thế nào?
Khi đến độ tuổi thay răng sữa, các răng sẽ bắt đầu lung lay hoặc tự rụng lần lượt theo quy luật tự nhiên. Trong quá trình này, các chân răng sữa sẽ bị tiêu hủy và thay thế bởi các mầm răng vĩnh viễn mới dưới mỗi chân răng. Quá trình này khiến răng sữa tự rụng để mở đường cho răng vĩnh viễn mới phát triển.
Thường thì, thứ tự thay răng sữa sẽ tương tự như quá trình mọc răng sữa ở trẻ. Khi thay răng sữa ở trẻ, chiếc răng sữa nào mọc trước thì sẽ rụng trước. Tuy nhiên, quy trình thay răng của trẻ ở hàm trên sẽ có một số khác biệt so với hàm dưới. Nếu thứ tự thay răng phổ biến của hàm trên là: răng cửa giữa – răng cửa bên – răng tiền cối – răng nanh và các răng cối lớn, thì đối với hàm dưới sẽ là: răng cửa giữa – răng cửa bên – răng nanh – răng tiền cối và cuối cùng là các răng cối.
Thời điểm thay răng sữa đồng nghĩa với việc răng vĩnh viễn của trẻ sẽ bắt đầu mọc. Thông thường, thứ tự và thời gian mọc răng vĩnh viễn phổ biến như sau:
- 6 – 7 tuổi: Mọc răng hàm thứ nhất.
6 – 8 tuổi: Mọc răng cửa trung tâm.
7 – 8 tuổi: Mọc răng cửa bên.
9 – 13 tuổi: Mọc răng nanh.
11 – 13 tuổi: Mọc răng hàm thứ hai.
17 – 25 tuổi: Mọc răng khôn (hay còn gọi là răng hàm thứ ba). Việc răng khôn mọc có thể xảy ra hoặc không.
Như vậy, tính cả 4 răng khôn, một người sẽ có tổng cộng 32 răng khi trưởng thành. Các bậc phụ huynh có thể lo lắng nếu thấy con mình mọc răng và thay răng không theo đúng cột mốc trung bình.
Trình tự mọc răng có thể có sự khác biệt nhỏ ở mỗi đứa trẻ, do đó, cha mẹ đừng quá lo lắng nếu răng của con bạn không tuân theo mẫu chuẩn. Tuy nhiên, nếu sau một năm kể từ thời điểm dự kiến mà răng vẫn chưa mọc, hãy đưa con đến nha sĩ để đảm bảo rằng quá trình phát triển răng của trẻ diễn ra bình thường.
Yếu tố nào ảnh hưởng đến độ tuổi thay răng
Dưới đây là các yếu tố ảnh hưởng đến độ tuổi thay răng của trẻ:
- Yếu tố di truyền: các gen đóng vai trò quan trọng trong quá trình thay răng sớm hoặc trễ hơn so với bình thường. Nếu cha mẹ thay răng sữa chậm hơn hoặc nhanh hơn so với thời điểm bình thường, có khả năng con cái của họ sẽ gặp phải tình trạng tương tự.
- Yếu tố dinh dưỡng: Chế độ ăn uống của mẹ khi mang thai đóng vai trò quan trọng vì ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ sau này, bao gồm cả sự phát triển của răng. Đối với trẻ sinh non, việc mẹ bầu tuân thủ chế độ ăn kiêng quá mức hoặc chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ không cân đối, không đầy đủ cũng có thể gây ra các vấn đề trong quá trình hình thành răng.
- Thiếu mầm răng vĩnh viễn: Đôi khi, trẻ có thể thiếu mầm răng vĩnh viễn hoặc mầm răng vĩnh viễn mọc ngầm, dẫn đến việc răng sữa rụng đi nhưng răng vĩnh viễn không bao giờ mọc lên để thay thế. Trong tình huống này, can thiệp từ nha sĩ là cần thiết để điều chỉnh tình trạng này.
- Lợi bị xơ hóa: Ở một số trẻ, nếu răng sữa bị tổn thương hoặc nhổ sớm do sâu răng, nướu có thể trở nên xơ cứng, gây khó khăn cho quá trình mọc răng vĩnh viễn.
Xem thêm: Cách xử lý khi răng sữa của trẻ bị mòn
Dấu hiệu thay răng sữa ở trẻ em
Dấu hiệu đầu tiên của việc trẻ chuẩn bị thay răng sữa là khi răng bắt đầu lung lay, và mức độ này thường tăng dần theo thời gian. Đa số các trường hợp răng sữa sẽ dễ rụng khi gặp tác động nhẹ. Cha mẹ có thể đưa trẻ đi kiểm tra tại bác sĩ nha khoa để xác định liệu răng đã đủ lung lay để nhổ hay cần phải chờ thêm thời gian.
Tuy nhiên, đôi khi có trường hợp răng vĩnh viễn bắt đầu mọc nhưng răng sữa vẫn còn giữ vững, làm cho răng vĩnh viễn đẩy vào hoặc mọc lệch, xiên, gây ra vấn đề về thẩm mỹ. Cha mẹ không nên bỏ qua vấn đề này mà hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa về răng hàm mặt để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình mọc răng vĩnh viễn diễn ra đúng vị trí.
Thay răng sữa bao nhiêu cái?
Mỗi trẻ em có tổng cộng 20 chiếc răng sữa trên cung hàm, gồm 10 chiếc ở cung răng hàm trên và 10 chiếc ở cung răng hàm dưới. Quá trình thay răng sữa bắt đầu khi trẻ đang ở trong giai đoạn từ 5-6 tuổi. Trong quá trình này, trẻ cần thay thế tổng cộng 20 chiếc răng sữa, nhường chỗ cho răng vĩnh viễn mới mọc.
Sau khi thay toàn bộ răng sữa, trẻ sẽ bắt đầu phát triển răng vĩnh viễn cho đến khi đạt được tổng cộng 32 chiếc răng. Trong số này, có 8 chiếc răng cửa (4 ở hàm trên và 4 ở hàm dưới), 4 chiếc răng nanh (2 ở hàm trên và 2 ở hàm dưới), 8 chiếc răng cối nhỏ (4 ở hàm trên và 4 ở hàm dưới), và 12 chiếc răng cối lớn, bao gồm cả răng khôn. Tuy nhiên, có những trường hợp mà một số người chỉ có tổng cộng 28 chiếc răng vĩnh viễn do răng khôn không mọc hoặc mọc sai lệch, gây ra tình trạng cần phải loại bỏ răng.
Những khó khăn trong quá trình bé thay răng sữa
Thời gian bé thay răng sữa không đồng đều và phụ thuộc vào đặc điểm của từng loại răng cũng như vị trí của chúng. Ví dụ, răng một chân như răng cửa hoặc răng nanh thường thay nhanh chỉ trong vài tuần, trong khi răng nhiều chân như răng cối thường cần thời gian lâu hơn. Điều kiện thuận lợi cũng ảnh hưởng đến tốc độ thay răng, ví dụ như răng có thể thay nhanh hơn trong trường hợp không bị kẹt hoặc chèn ép bởi các răng khác.
Hơn nữa, một số thói quen xấu ở trẻ cũng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình thay răng sữa. Ví dụ, sau khi răng sữa rụng, có thể xuất hiện một khoảng trống chờ răng vĩnh viễn mọc lên. Vì tính tò mò, trẻ thường có thói quen sờ hoặc dùng lưỡi chạm vào khu vực này. Thói quen này có thể gây viêm nhiễm cho trẻ, do đó, bố mẹ cần chú ý quan sát và giúp trẻ thay đổi thói quen này để không ảnh hưởng đến quá trình thay răng sữa của mình.
Xem thêm: Khám răng định kỳ cho trẻ có lợi ích gì?
Việc trẻ thay răng sữa sớm có thể dẫn đến những nguy cơ nào?
Răng sữa hiếm khi tự nhiên rụng quá sớm. Thường thì, việc trẻ thay răng sữa sớm xảy ra do các nguyên nhân như chấn thương khi trẻ tập đi, chạy nhảy, hoặc có thể do sâu răng ăn mòn chân răng sữa của trẻ. Nhiều cha mẹ có thể hiểu lầm khi răng sữa của con rụng sớm, cho rằng theo thời gian sẽ có răng vĩnh viễn mọc lên thay thế.
Tuy nhiên, việc trẻ thay răng sớm là một vấn đề đáng lo ngại hơn nhiều so với sự hiểu biết của cha mẹ. Khi răng sữa bị rụng quá sớm, trước khi răng vĩnh viễn mọc lên, sẽ tạo ra khoảng trống trên hàm răng và gây ra sự lệch lạc của các răng xung quanh. Điều này có thể gây gián đoạn quá trình mọc răng vĩnh viễn ở vị trí đó vào sau này.
Ngoài ra, mất răng sữa sớm cũng tạo ra các khoảng trống trên cung hàm, khiến cho các răng còn lại có xu hướng lệch lạc. Khi răng vĩnh viễn mọc lên, chúng thiếu chỗ để nở rộ, dẫn đến tình trạng chen chúc và răng mọc lệch. Trong thời gian dài, điều này sẽ gây ra mất thẩm mỹ, lệch khớp cắn và khó khăn trong việc vệ sinh răng miệng.
Chăm sóc trẻ em ở độ tuổi thay răng sữa như thế nào?
Trong quá trình thay răng sữa ở trẻ, có rất nhiều tình huống có thể xảy ra. Bố mẹ cần biết cách chăm sóc đúng để bảo vệ sức khỏe răng miệng và giúp bé phát triển hàm răng đều đặn và đẹp mắt trong tương lai.
Vệ sinh răng miệng đúng cách, kỹ lưỡng
Hãy tập cho bé thói quen đánh răng hai lần mỗi ngày và hướng dẫn bé đánh răng theo cách đúng, không để bé tự đánh theo bản năng. Đồng thời, sau mỗi bữa ăn, hãy cho bé sử dụng chỉ nha khoa để làm sạch các mảng bám thức ăn dính lại trên kẽ răng. Điều này giúp phòng ngừa các vấn đề liên quan đến sức khỏe nướu trong quá trình bé mọc răng sữa.
Tránh tiêu thụ thực phẩm có thể gây hại cho răng
Hãy hạn chế cho bé uống những loại thức uống có thể gây hại đến men răng như nước có gas, đồ uống chứa nhiều đường, và tránh cho bé ăn đồ ăn cứng hoặc quá nóng, quá lạnh để bảo vệ răng của bé luôn khỏe mạnh.
Hỗ trợ bé từ bỏ thói quen không tốt
Với những thói quen xấu như nghiến răng, mút tay, đẩy lưỡi ra phía trước, có thể gây ra các vấn đề như răng mọc hô, mọc chen chúc không đều, và nguy hiểm hơn là gây viêm nướu. Do đó, bố mẹ cần hạn chế những thói quen xấu này ở bé. Hãy ghi nhớ những thông tin này để bảo vệ sức khỏe răng miệng của con mình trong quá trình thay răng.
Kiểm tra răng miệng định kỳ
Đây là điều mà các mẹ cần chú ý và không nên bỏ qua. Hãy đặt lịch cho bé thăm bác sĩ nha khoa định kỳ mỗi 3 đến 6 tháng một lần để kiểm tra tình trạng sức khỏe răng miệng của trẻ. Ngoài ra, khi trẻ có dấu hiệu răng lung lay, mẹ nên đưa bé đến nha khoa để bác sĩ xem xét liệu có cần nhổ răng hay không.
Sử dụng các biện pháp giảm đau thích hợp
Thông thường, trong quá trình thay răng ở trẻ, thường đi kèm với cảm giác đau nhức. Để giúp bé giảm đau, bố mẹ có thể thử áp dụng phương pháp chườm đá lạnh hoặc sử dụng các loại thuốc giảm đau dưới sự chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, việc cho bé uống nhiều nước và ăn thức ăn mềm, dễ tiêu hóa là cách giúp bé vượt qua giai đoạn này, vì lúc này bé có thể gặp khó khăn trong việc ăn uống.
Với những thông tin về thứ tự thay răng sữa ở trẻ mà chúng tôi đã chia sẻ trong bài viết này, hy vọng sẽ giúp bố mẹ chăm sóc sức khỏe răng miệng của con mình tốt hơn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào khác, vui lòng liên hệ với Nha Khoa AB để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
